جهان موازی یا واقعیت جایگزین فرضیه‌ای دربارهٔ وجود واقعیت‌های جداگانه در کنار واقعیت کنونی است. این ایده از دهه ۱۹۵۰ در محافل علمی مطرح شده است، اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد به دلیل محبوبیت یافتن در کتاب‌ها و فیلم‌های علمی تخیلی، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است.
فرضیه‌های مختلفی در مورد جهان‌های موازی وجود دارد. برخی معتقدند که جهان‌های موازی دقیقاً مانند جهان ما هستند، اما در برخی جزئیات کوچک متفاوت هستند. به عنوان مثال، ممکن است در یک جهان موازی، شما شغل متفاوتی داشته باشید یا با فردی متفاوت ازدواج کرده باشید. برخی دیگر معتقدند که جهان‌های موازی می‌توانند بسیار متفاوت از جهان ما باشند. به عنوان مثال، ممکن است در یک جهان موازی، قوانین فیزیک متفاوت باشند یا زندگی به طور کلی متفاوت باشد.
تاکنون هیچ مدرکی قطعی برای اثبات وجود جهان‌های موازی وجود ندارد. با این حال، برخی از نظریه‌های علمی وجود دارند که با وجود جهان‌های موازی سازگار هستند. به عنوان مثال، نظریه ریسمان، که یکی از نظریه‌های بنیادی فیزیک است، پیشنهاد می‌کند که جهان ما ممکن است فقط یکی از بسیاری از جهان‌های موجود در یک «فضای-زمان چند بعدی» باشد.
اگر جهان‌های موازی واقعاً وجود داشته باشند، این می‌تواند پیامدهای عمیقی برای درک ما از واقعیت داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است بدان معنی باشد که هر تصمیمی که ما می‌گیریم، پیامدهای بی‌نهایتی در جهان‌های موازی دارد. همچنین ممکن است بدان معنی باشد که هر یک از ما دارای نسخه‌های بی‌نهایتی از خود در جهان‌های موازی هستیم.
در نهایت، اینکه آیا جهان‌های موازی وجود دارند یا نه، یک سوال فلسفی است که هنوز پاسخ قطعی برای آن وجود ندارد. با این حال، این یک ایده جذاب و هیجان‌انگیز است که می‌تواند به ما کمک کند تا درک بهتری از خود و جهان پیرامونمان داشته باشیم.
در اینجا برخی از نظریه‌های علمی وجود جهان‌های موازی را توضیح می‌دهند:

نظریه ریسمان: نظریه ریسمان یکی از نظریه‌های بنیادی فیزیک است که سعی در توضیح ماهیت اساسی جهان دارد. این نظریه پیشنهاد می‌کند که جهان ما ممکن است فقط یکی از بسیاری از جهان‌های موجود در یک «فضای-زمان چند بعدی» باشد.
جهان‌های تورمی: نظریه تورمی یکی دیگر از نظریه‌های بنیادی فیزیک است که سعی در توضیح ماهیت اولیه جهان دارد. این نظریه پیشنهاد می‌کند که جهان ما ممکن است از یک «جهان نوزاد» تورم شده باشد که در آن، جهان‌های موازی متعددی به وجود آمده‌اند.
جهان‌های سیاه‌چاله‌ای: نظریه جهان‌های سیاه‌چاله‌ای پیشنهاد می‌کند که سیاه‌چاله‌ها می‌توانند به عنوان دروازه‌ای به جهان‌های موازی عمل کنند. این نظریه بر اساس این ایده است که سیاه‌چاله‌ها می‌توانند فضا-زمان را در خود فرو ببرند و آن را به شکل دیگری در جهان‌های موازی بازسازی کنند.

هیچ یک از این نظریه‌ها هنوز به طور کامل تأیید نشده‌اند، اما آنها شواهدی را ارائه می‌دهند که نشان می‌دهد جهان‌های موازی ممکن است وجود داشته باشند.