خانه توکلی مشهد، عمارتی باشکوه از دوران قاجار، روزگاری محل سکونت تاجر نامدار، حاج محمدحسن کشمشیان، بوده است. این بنای تاریخی که در سال ۱۲۲۱ توسط احسان خان قرایی طراحی و ساخته شد، تا دوران پهلوی اول در اختیار خانواده کشمشیان قرار داشت و پس از آن به مالکیت فردی به نام توکلی درآمد و نام فعلی خود را به یادگار گذاشت.
 
معماری خانه توکلی، گویای شکوه و عظمت دوران قاجار است. ایوان و ستون‌های گچ‌بری شده، کاشی‌کاری‌های چشم‌نواز، آجرکاری‌های ظریف و آیینه‌کاری‌های هنرمندانه، همگی از ویژگی‌های بارز این بنای تاریخی هستند.

اما آنچه خانه توکلی را به شهرت رسانده، نه فقط زیبایی معماری آن، بلکه شایعات و افسانه‌های متعددی است که در مورد آن وجود دارد. بسیاری از مردم این خانه را با نام "خانه اجنه" می‌شناسند و معتقدند که جنیان در آن رفت و آمد می‌کنند.
 

متروکه بودن خانه توکلی برای سال‌های متمادی، تعدد اتاق‌ها و تو در تو بودن آنها، روشنایی کم عمارت و رفت و آمد افراد بی‌خانمان به آن در شب، همگی از عواملی هستند که به شکل‌گیری این باور غلط دامن زده‌اند.
 
با وجود تمام این افسانه‌ها، خانه توکلی در سال ۱۳۸۴ توسط اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۸۹ توسط شهرداری مشهد مرمت شد. این مرمت، گامی مهم در جهت حفظ این اثر تاریخی ارزشمند و احیای آن به عنوان نمادی از هویت و تاریخ شهر مشهد بود.
 
امروزه خانه توکلی به عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازدیدکنندگان می‌توانند با مراجعه به آن، علاوه بر آشنایی با معماری دوران قاجار، با نحوه زندگی مردم در آن دوره نیز آشنا شوند.
 
نکاتی جالب در مورد خانه توکلی:

این خانه در زمینی به مساحت ۸۰۰ متر مربع بنا شده است.
در حال حاضر، موزه مردم‌شناسی، نگارخانه و سفره‌خانه سنتی در این خانه فعال هستند.