عقلانیت از منظر رورتی ریشه در اخلاقیات دارد
رورتی علم را نمونه خوبی از همگرایی انسانها دانسته، تعریف جدیدی از عقلانیت ارائه می‌دهد که بیشتر ریشه در اخلاقیات دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، گروه مطالعات علم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نشست "علم: تجلی همبستگی اجتماعی" (نقد و بررسی دیدگاه رورتی درباره علم) را عصر سه شنبه 17 آذر با سخنرانی مهدیه توکل از مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار کرد.
مهدیه توکل در ابتدای سخنان خود ضمن اشاره به زندگینامه رورتی تأکید کرد: رورتی تا دهه 70 بیشتر به فلسفه تحلیلی می پرداخت و پس از آنکه با اندیشه‌های افرادی چون هایدگر و ویتگنشتاین آشنا شد تغییر عمیق فلسفی در اندیشه او به وجود آمد که کتاب" فلسفه و آیینه طبیعت" سال 1979 میلادی گویای چرخش فکری وی است.

رورتی کار فلسفه را حل مشکل می داند
وی با بیان اینکه رورتی کار فلسفه را حل مشکلات مردم و ارائه راهکارهای شادزیستن می داند، افزود: رورتی فیلسوف علم نیست اما گاهی مباحثی در فلسفه علم مطرح و معتقد به شاخه ای به نام"فلسفه علم" است و ایجاد این شاخه را در این می داند که علم را به صورت متمایز از دیگر بخشهای فرهنگ در نظر گرفته ایم.
توکل تصریح کرد: رورتی در حوزه فلسفه زبان، بازنمایی گرایی زبان را نمی پذیرد و معتقد است که زبان و جهان خارج هیچ ارتباطی با هم ندارند و تنها رابطه علّی دارند و ما نمی توانیم مدعی باشیم که این تبیین فعلی در مورد رابطه این دو در آینده بهترین تبیین خواهد بود. او معتقد است که ما اصلا چیزی به نام بهترین تبیین نداریم و تنها چیزی که داریم بهترین تبیین برای هدف خاص است و تبیین ها تحت توصیفات مختلف ارائه می شوند و تبیین با توجه به هدفی که برآورده می کند، بهتر بودنش مشخص می شود.
وی با اشاره به نقل قولی از رورتی تأکید کرد: او معتقد است که واقع گراها مدعی هستند برتری تبیین آنها به دلیل این است که هدف پیش بینی و کنترل علم را در نظر گرفته اند.

اعتراض رورتی به فرهنگ معاصر
توکل با بیان اینکه رورتی به فرهنگ معاصری که ادبیات فلسفه علم در آن رایج است، معترض بوده و فرهنگ واژگان جایگزینی را پیشنهاد می کند، افزود: او فرهنگ معاصر را دارای مشکلاتی می داند و معتقد است این فرهنگ تنها علوم طبیعی را دارای عقلانیت می داند در حالیکه علوم انسانی نیز کار عقلانی است و برای نشان دادن عقلانی بودن آن باید مفهوم و تعریف خود را از عقلانیت عوض کنیم.

عقلانیت از منظر رورتی ریشه در اخلاقیات دارد
وی افزود: رورتی تعریف جدیدی از عقلانیت ارائه می دهد که بیشتر ریشه در اخلاقیات دارد و خیلی از مفاهیم دیگر را نیز بازتعریف می کند. در این فرهنگ واژگان جدید رورتی، علم نیز مثل بخشهای دیگر فرهنگ صرفا یک فعالیت انسانی است و نه جاگاهی برای مواجه با واقعیتی غیرانسانی و تمایزی بین علم و غیرعلم از بین می رود و علم و مذهب و سیاست همه اجزایی از فرش یک دست فرهنگ می شوند.
توکل با بیان اینکه رورتی خصوصیات اخلاقی دانشمندان در مباحث علمی را الگویی برای دیگر حوزه های اجتماعی و سیاسی می داند، افزود: در این فرهنگ جدید هدف پژوهش مطرح می شود. در فرهنگ سنتی هدف پژوهش به معنی دنبال حقیقت رفتن است اما در فرهنگ جدید رورتی، هدف پژوهش جستجوی حقیقت به خاطر خود حقیقت نیست بلکه رسیدن به توافق در میان آدمیان است. در واقع هدف پژوهش دستیابی به ترکیبی مناسب از توافقهای غیراجباری و عدم توافقهای قابل اغماض است.

هدف اصلی اندیشه رورتی همبستگی است
وی با بیان اینکه هدف اصلی اندیشه رورتی، همبستگی است و علم را نمونه خوبی از همگرایی انسانها می داند، افزود: رورتی انسانها را دو دسته کرده و می گوید آدمها دو جور زندگی و خود را معنا می بخشند؛ برخی انسانها به عینیت و برخی به همبستگی گرایش دارند. واقع گرا را جزو گروه اول(عینیت) محسوب می کند اما پراگماتیسمها را کسانی می داند که عینیت را به همبستگی فروکاسته و در نظر آنها عینیت چیزی نیست جز باورهایی که بر سر آن به همبستگی رسیدیم.
ریچارد رورتی (۴ اکتبر ۱۹۳۱—۸ ژوئن ۲۰۰۷)، به‌عقیده برخی، از بزرگترین فیلسوفان آمریکایی قرن بیستم محسوب می‌شود. وی نظرات بدیعی در سنت پراگماتیستی ارائه کرده است. هرچند برخی او را به‌دلیل عقاید نسبی‌گرایانه‌اش پسامدرن دانسته‌اند، وی چنین عنوانی را نپذیرفته و آن‌ را اساساً بی‌معنا می‌پنداشت.

منبع: / خبرگزاری / مهر ۱۳۸۸/۰۹/۱۸