در دنیای پژوهش، اطمینان از انجام تحقیقات به صورت اخلاقی و مسئولانه از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر به ویژه زمانی که پژوهش شامل انسان یا حیوان باشد، صدق می‌کند. در این موارد، برای حفظ حقوق و رفاه افراد و حیوانات درگیر، باید از کدهای اخلاقی پیروی کرد.

چه پژوهش‌هایی به کد اخلاق نیاز دارند؟

به طور کلی، هر پژوهشی که به نوعی با انسان یا حیوان سروکار داشته باشد، به کد اخلاق نیاز دارد. این شامل موارد زیر می‌شود:

• پژوهش‌های مداخله‌ای: مانند آزمایش‌های دارویی، مطالعات روان‌شناختی، و نظرسنجی‌ها. در این نوع پژوهش‌ها، محققان به طور فعال در روند پژوهش دخالت می‌کنند و ممکن است این امر بر سلامت، رفاه یا رفتار افراد یا حیوانات تأثیر بگذارد.
• پژوهش‌های غیر مداخله‌ای: مانند مشاهده رفتار، تجزیه و تحلیل داده‌های موجود، و مطالعات مبتنی بر مصاحبه. حتی در این نوع پژوهش‌ها نیز، جمع‌آوری و استفاده از داده‌ها می‌تواند مسائل اخلاقی را به وجود آورد، به ویژه اگر داده‌ها مربوط به افراد یا حیوانات باشد.

موارد خاص نیازمند کد اخلاق:

در اینجا چند نمونه خاص از پژوهش‌هایی که به کد اخلاق نیاز دارند، آورده شده است:

• استفاده از نمونه‌های انسانی: مانند خون، بافت یا داده‌های ژنتیکی. این نمونه‌ها حاوی اطلاعات شخصی و حساس هستند و باید با احترام و احتیاط با آنها رفتار شود.
• جمع‌آوری داده‌های حساس: مانند اطلاعات مربوط به سلامت، امور مالی یا روابط شخصی. این داده‌ها می‌توانند برای افراد مضر باشند و باید محرمانه نگه داشته شوند.
• کار با افراد آسیب‌پذیر: مانند کودکان، سالمندان یا افراد دارای معلولیت. این افراد ممکن است توانایی درک یا رضایت به مشارکت در پژوهش را نداشته باشند و باید اقدامات احتیاطی بیشتری برای محافظت از آنها انجام شود.
• پژوهش‌هایی که با حیوانات کار می‌کنند: مانند آزمایش‌های آزمایشگاهی، مطالعات رفتاری، و مطالعات میدانی. حیوانات نیز مانند انسان‌ها سزاوار احترام و رفاه هستند و باید در پژوهش‌ها از درد و رنج غیرضروری محافظت شوند.

اخذ کد اخلاق:

برای انجام پژوهش‌هایی که به کد اخلاق نیاز دارند، باید از یک نهاد ذیصلاح مانند کمیته اخلاق در پژوهش (IRB) مجوز دریافت کنید. IRB طرح پژوهشی شما را بررسی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که از اصول اخلاقی پیروی می‌کند و حقوق و رفاه افراد یا حیوانات درگیر را به خطر نمی‌اندازد.

توجه: قوانین و مقررات مربوط به کد اخلاق در پژوهش در حال تغییر هستند، بنابراین قبل از شروع هر پژوهشی، باید از آخرین قوانین و مقررات مربوطه در حوزه قضایی خود مطلع شوید.

نکات پایانی:

رعایت کدهای اخلاقی در پژوهش برای اطمینان از انجام تحقیقات به صورت عادلانه، مسئولانه و با احترام به حقوق و رفاه افراد و حیوانات ضروری است. با پیروی از این دستورالعمل‌ها، می‌توانید به انجام پژوهشی با ارزش و معنادار کمک کنید که به نفع جامعه باشد.