منبع:روزنامه قدس
آلزایمر با از دست دادن حافظه کوتاه مدت، فراموش کردن نشانیها و اسمها آغاز می شود و کم کم تا آنجا پیش می رود که فرد حتی راه بازگشت به خانه را فراموش می کند.در سال 1906 میلادی آلویس آلزایمر پزشک آلمانی پس از 20 سال تحقیق توانست تعریفی علمی از این بیماری ارائه دهد. این بیماری برای قدردانی از یک عمر تحقیق آلویس آلزایمر،«آلزایمر» نامیده شده است. آلزایمر که به بیماری پیری معروف است در واقع چیزی بیشتر از یک فراموشی ساده است.بیماری آلزایمر در واقع مشکلی مغزی است. مغز ما از میلیونها سلول عصبی تشکیل شده است. هر دسته از این سلولهای عصبی با هم تشکیل یک بخش را می دهند و هر بخش عهده دار یک مسؤولیت است. به عنوان مثال بخش بینایی که در ناحیه پشت سری قرار گرفته، مسؤول بررسی اطلاعاتی است که از چشمها آمده است. بدین ترتیب ما تشخیص می دهیم که چه دیده ایم.
این سلولهای عصبی برای بررسی و انتقال اطلاعات با یکدیگر و با بخشهای دیگر در ارتباطند. این ارتباط به صورت جریان الکتریکی کوچکی است که از یک سلول به سلول بعدی انتقال پیدا می کند، اما چون این سلول ها به یکدیگر نچسبیده اند، بین آنها یک فضای خالی کوچک وجود دارد.این فضای خالی کوچک توسط یک ماده شیمیایی مخصوص پر می شود که انتقال جریان الکتریکی بین سلولها را سریعتر و آسانتر می کند. این ماده شیمیایی مخصوص که «سروتونین» نام دارد، توسط خود مغز ترشح می شود.
با بالا رفتن سن و پیر شدن سلولها، ترشح این ماده شیمیایی یا سروتونین کاهش می یابد، بدین ترتیب ارتباط بین سلولی و انتقال اطلاعات دچار مشکل می شود.این مشکل بیشتر از همه در بخش حافظه و خاطرات، خود را نشان می دهد. خاطره ها ترکیبی اند از یادآوری دیده ها و شنیده ها و احساسات که برای یادآوری آنها مغز به برقراری یک ارتباط پیچیده سلولی بین همه بخشها نیاز دارد. به همین علت با بالا رفتن سن و کم شدن ترشح سروتونین در مغز، خاطره ها کمرنگ یا فراموش می شوند.
در بیماری آلزایمر ترشح سروتونین به شدت کاهش می یابد، اما این مسأله همیشه به علت پیر شدن سلولها نیست، بلکه سکته مغزی- که باعث از دست رفتن بخشی از سلولهای مغز می شود - یا شوک عاطفی پس از ازدست دادن عزیزی می توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند. بیماری آلزایمر متاسفانه درمانی ندارد، اما می توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.داشتن زندگیهای فعال، شرکت در برنامه های جمعی، گوش کردن به اخبار و از همه مهمتر یاد گرفتن یک چیز جدید مثل یک زبان جدید، مغز را فعال نگاه می دارد. برای تقویت حافظه به داروی خارجی و گران قیمت نیاز نیست.مصرف خشکبار بخصوص فندق به تقویت حافظه کمک می کند. فندق دارای پیش ماده سروتونین است. مصرف فندق باعث افزایش ترشح این ماده شیمیایی مخصوص در مغز می شود.تحقیقات اخیر محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نشان می دهد، بیماری آلزایمر یک بیماری ژنتیکی است. محققان این دانشگاه با انجام آزمایش بر روی 1200 مورد دو قلو اعلام کردند که 71 درصد از موارد ابتلا به بیماری آلزایمر به دلایل ژنتیکی صورت می گیرد.تحقیقات محققان نشان داد، بیماری آلزایمر به دو روش بروز می کند، اول به دلایل ژنتیکی و بعد عوامل محیطی.
تحقیقات بعدی نشان داد که عوامل ژنتیکی از اهمیت بیشتری نسبت به عوامل محیطی برخوردارند.به گفته محققان، بروز بیماری آلزایمر تا 71 درصد به دلایل ژنتیکی و 21درصد به دلایل محیطی انجام می شود.تحقیقات قبلی نیز ثابت کرده اند که وقوع بیماری آلزایمر تا 95درصد بعد از 60سالگی اتفاق می افتد.علایم این بیماری با از دست دادن قدرت حفظ اطلاعات بخصوص حافظه موقت در دوران پیری آغاز شده و بتدریج با از دست دادن قدرت تشخیص زمان، افسردگی، از دست دادن قدرت تکلم، گوشه گیری و سرانجام مرگ بر اثر ناراحتیهای تنفسی به پایان می رسد. مرگ پس از 5 تا 10 سال از بروز علایم اتفاق می افتد، اما بیماری حدود 20 سال قبل از ظهور علایم آغاز شده است. این بیماری با از دست رفتن سیناپسهای نورونها در برخی مناطق مغز، نکروزه شدن سلول های مغز در مناطق مختلف سیستم عصبی، ایجاد ساختارهای پروتئینی کروی شکلی به نام پلاکهای پیری (SP) در خارج نورونهای برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته ای به نام «NFT» در جسم سلولی نورونها، مشخص می شود.
پروتئینهای آمیلوئیدی

در بیماری آلزایمر ساختارهای پروتئینی کروی شکلی در خارج نورونهای برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته ای در جسم سلولی نورونها تشکیل می شود. این ساختارهای پروتئینی که به آنها اجسام آمیلوئیدی گفته می شود، بر اثر برخی تغییرات در پروتئوم سلولهای عصبی و به هم خوردن تعادل و تغییر در میزان و یا ساختار پروتئینهای پرسینیلین، آپولیپوپروتئینE، سینوکلئین، و پپتید آمیلوئیدبتا ایجاد می شود. یکی از مهمترین پروتئینهایی که در ایجاد آلزایمر تأثیر دارد، پروتئین پیش ساز آمیلوئید (APP) نام دارد، این پروتئین در سلولهای دستگاه عصبی بیان می شود و در اتصال سلولها بهم، تماس سلولها و اتصال به ماتریکس خارج سلولی و اسکلت سلولی نقش دارد. پروتئین «APP » به وسیله سه نوع آنزیم پروتئولیتیک پردازش می شود. آنزیمهای آلفا، بتا و گاما سکرتاز، به ترتیب پروتئین «APP » را در اسیدهای آمینه 678، 671 و 711 برش می دهند. با اثر آنزیمهای گاما و بتا سکرتاز بر پروتئین «APP»، به ترتیب، پپتیدهایی به نام آمیلوئیدبتا40 (دارای 40 اسید آمینه) و آمیلوئیدبتا42 (دارای 42 اسید آمینه) ایجاد می شوند. در حالت عادی مقدار این قطعات در سلولها کم است و بسرعت تجزیه می شود اما اگر در پروتئوم سلولهای عصبی این تعادل برهم بخورد و مقدار این قطعات افزایش یابد، ساختارهای پروتئینی کروی و درنتیجه آلزایمر ایجاد می شود، در بیماران مبتلا به سندرم داون (تریزومی 21) میزان بیان پروتئین APP افزایش می یابد و علائمی شبیه آلزایمر مشاهده می شود که می تواند به علت افزایش مقدار پپتید آمیلوئید بتا 42 باشد؛ زیرا ژن پروتئین APP بر روی کروموزوم 21 قرار دارد.
دانشمندان توانسته اند پروتئینی به دست آورند که به باور آنان شروع بیماری آلزایمر را سرکوب می کند.
این یافته توسط یک گروه تحقیق بین المللی با هدایت دانشگاه تورنتو اعلام شده است.محققان پروتئینی به نام «TMP21» را کشف کرده اند که تولید یک ماده سمی در مغز به نام بتا گ آمیلویید را سرکوب می کند. بتا آمیلویید ماده اسرارآمیز و مهمی است که باعث تخریب سلولهای مغزی در بیماران آلزایمری می گردد. تخریب سلولهای مغزی بتدریج با اختلال حافظه، تغییرات رفتاری و مجموعه علایمی آشکار می شود که نشانگان دمانس از آنها تشکیل شده است.نکته جالب در این تحقیق آن است که پروتیین یاد شده فاقد تأثیر منفی بر سایر فعالیتهای سلولی است و تنها بر روی عامل مخرب بیماری آلزایمر مؤثر است.
دید کلی

بیماری آلزایمر 2 تا 5 درصد اشخاص مسن را دربر می گیرد و گاهی هم به اشخاص جوانتر حمله می کند. به نظر می رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلولهای منطقه هیپوکامپ که معمولاً مقدار زیادی استیل کولین تولید می کنند بوجود می آید. سلولهای مغزی یا نورونهایی که آسیب دیده اند پلاکهایی جمع می کنند و به تعداد زیادی می میرند. منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می شوند، به همین دلیل یکی از نشانه های اصلی بیماری آلزایمر ناتوانی در تحکیم یک یادگیری تازه (مثل یادآوری آدرس تازه) و دشواری در جهت یابی است. اما خاطرات رویدادهای دور معمولاً کمتر آسیب می بینند.
علت بیماری

تقریباً 10 درصد افراد بالای 60 سال، زوال عقل دارند و حدود نیمی که عقل دارند مبتلا به آلزایمر می باشند. آلزایمر نوعی بیماری ناهمگن از نظر ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده می شود. 5 درصد بیماران دچار بیماری خانوادگی با تظاهر زود هنگام، 15 تا 25 درصد دچار بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس، 75 درصد مبتلا به بیماری تک گیر می باشند. 10 درصد موارد آلزایمر خانوادگی، توارث اتوزومی غالب و بقیه چند عاملی را نشان می دهند.مهمترین یافته های شناختی بیماری آلزایمر، رسوب دو پروتئین رشته ای پپتید بتاآمیلویید تاو در مغز می باشند. پپتید بتاآمیلویید که از پروتئین رمز گردانی شده توسط یکی از ژنهای مستعد کننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می آید، در پلاکهای آمیلویید یا پیری در فضای خارج سلولی مخ مبتلایان به آلزایمر یافت می شود. پلاکهای آمیلویید، حاوی پروتئینهای دیگر علاوه بر بتاآمیلویید می باشند. از جمله آپولیپو پروتئین Eکه این هم توسط نوعی ژن مستعد کننده به آلزایمر (APOE) رمز گردانی می شود. اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو (Tav)، کلافهای نورو فیبریلاری را تشکیل می دهند که برخلاف پلاکهای آمیلویید در داخل نورنهای آلزایمر یافت می شوند. تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبولهاست که به طور وافری در نورنهای مغز بروز می یابد. این پروتئین، تجمع و پایداری میکروتوبولها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می یابد، تقویت می کند. تشکیل کلافه های نورو فیبریلازی تاو ظاهراً یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است.
علایم بیماری

در بیشتر موارد، بیماری آلزایمر در اشخاص مسن و در فاصله زمانی 8 تا 20 سال به تدریج رشد می کند. قربانی این بیماری، ابتدا افت حافظه پیدا می کند و اغلب گم شدن حتی در خانه خود بیمار نیز پیش می آید. به مرور زمان بیمار جهت یابی خود را بشدت از دست می دهد، اشخاص و حتی اعضای خانواده خود را نمی شناسد، هیجانهای کودکانه نشان می دهد و از عهده نظافت خود و لباس پوشیدن بر نمی آید.
پیشگیری مقدم بر درمان

سالمندانی که دچار بیماری آلزایمر یا اختلالهای حافظه ای هستند، می توانند عادات خود را انطباق دهند. همه ما، پیر و جوان می توانیم یک دفترچه یادداشت و یک مداد در جیب خود یا در کنار تلفن داشته باشیم و پیامهای خود را خیلی راحت در آن بنویسیم. ما حتی می توانیم یک تقویم به همراه داشته باشیم و رویدادهای پیش بینی شده، حتی کارهای روزمره را در آن بنویسیم. اشخاصی که گرفتار افت حافظه اند، می توانند روی روزهایی که سپری می شود خط بکشند. می توانند از داروهایی استفاده کنند که مقدار آنها برای هر روز از هفته و ماه مشخص شده است. برقراری نظم روزانه و کمک گرفتن از وسایل کمک حافظه بسیاری از سالمندانی را که توانایی تشکیل خاطرات تازه را ندارند، از دشواریهای حاد نجات می دهد.
درمان

اگر یکی از اعضای خانواده دچار این بیماری است، حالت خصومت آنان را به خود نگیرید. محیط خانه را طوری تغییر دهید که فرد بیمار دچار آسیب بدنی نشود.اگر مراقبت از یکی از اعضای خانواده که دچار این بیماری است ، بر عهده دارید، از دیگران درخواست کمک کنید تا بتوانید به خود استراحت دهید. از اینکه نیاز به استراحت و فراغت دارید احساس گناه نکنید حتی اگر بیمار از این مسأله احساس رضایت نداشته باشد.اگر گروه حمایتی برای خانواده بیماران آلزایمر وجود دارد، به آن بپیوندید و اگر وجود ندارد به ایجاد آن اهتمام ورزید.افراد مراقبت کننده از بیمار می توانند برخی از مشکلات بیمار را با اجرای بعضی کارها کاهش دهند. مانند تکرار، برای بیمارانی که مشکلی در حافظه دارند شاید یادآوری مکرر کمک کننده باشد و اطمینان دهید که یک گفتگوی صمیمانه مختصر و در عین حال قوی می تواند بیمار مضطرب یا آشفته را آرام کند، همچنین منحرف کردن ذهن بیمار، که قدم زدن با بیمار می تواند در این زمینه کمک کننده باشد.
فعالیتهای فکری و به کاربردن قوه حافظه از بیماری آلزایمر پیشگیری می کند

براساس یافته های دانشمندان دانشگاه کلویلند در اهایو افرادی که از نظر جسمی و فکری فعالند به مراتب کمتر از دیگران در معرض بیماری خطرناک آلزایمر قرار می گیرند. در یک مطالعه بر روی 192 نفر بیمار و 358 نفر از افراد سالم این نتیجه به دست آمده که زندگی ساکت و بدون فعالیت جسمی و فکری باعث کم کاری و ناسالم ماندن مغز گردیده و در افرادی که آمادگی مبتلاشدن به بیماری آلزایمر را دارند، بروز بیماری را سرعت می بخشد. این محققان عقیده دارند که مغز هم مانند اعضای دیگر بدن به ورزش و فعالیت نیاز دارد و به کارنگرفتن آن باعث از بین رفتن قدرت تفکر می شود. تقویت حافظه فقط با خواندن کتاب و فکرکردن امکان پذیر نیست، بلکه معاشرت با دیگران، مسافرت، آموختن زبانی جدید، حفظ کردن شعر، آموختن موسیقی و غیره می تواند در این مورد مؤثر باشد. مصرف گوشت ماهیهایی مثل قزل آلا و ماهی ساردین بادارا بودن امگا 3 اسید چرب خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهند.
رژیم غذایی مدیترانه ای از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می کند

یک مطالعه نشان می دهد مصرف رژیم غذایی مدیترانه ای خطر ابتلا به آلزایمر را بطور چشمگیری کاهش می دهد. در این تحقیق محققان رژیم غذایی و وضعیت سلامتی 2200 نفر را در مدت بیش از چهار سال بررسی کردند. طبق این مطالعه هر چه افراد بیشتر این نوع تغذیه را رعایت کنند کمتر احتمال دارد به آلزایمر مبتلا شوند. به گفته متخصصان آلزایمر، این تحقیق شواهد دیگری در فواید تغذیه سالم در پیشگیری از ابتلا به این بیماری ارایه می کند. عموماً از رژیم غذایی مدیترانه ای به عنوان تغذیه ای سالم یاد می شود. این رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیها و غلات، مقداری ماهی و مقدار بسیار کمی لبنیات و گوشت است. «کلیو بالارد» مدیر تحقیقاتی انجمن آلزایمر انگلیس گفت: این مطالعه بزرگ شواهد دیگری در تأثیر تغذیه و شیوه زندگی در کاهش خطر آلزایمر ارایه می کند. بالارد افزود: این مطالعه نشان می دهد مصرف مداوم یک رژیم غذایی سالم می تواند خطر ابتلا به آلزایمر را 40 درصد کاهش دهد، و بیانگر اهمیت تغذیه سالم است. وی گفت: رژیم غذایی سالم حاوی میوه و سبزیها تازه، کنترل مرتب فشار خون و کلسترول خون، ورزش و جلوگیری از بالا رفتن وزن همگی در کاهش خطر زوال عقل در سنین بالاتر مؤثرند.
درمان آلزایمر با هورمون درمانی درمان جایگزین با هورمون تستوسترون در مردان سالمند می تواند موجب بهبود فرم خفیف آلزایمر شود. تیمی از پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا بتازگی دریافته اند هورمون جنسی تستوسترون به طور مشخصی سبب بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به آلزایمر می شود. در این مطالعه بیمارانی که از هورمون درمانی استفاده کرده بودند همگی معتقد بودند میزان سلامت فیزیکی و روابط بین فردی آنها پس از مصرف تستوسترون تغییر چشمگیری کرده است. از آنجا که فرآیند سالخوردگی در مردان با کاهش هورمون تستوسترون همراه است، پژوهشگران حدس می زنند نبود این ماده می تواند از مهمترین دلایل بروز مشکلات دوران سالمندی باشد که از جمله آنها می توان به آلزایمر اشاره کرد.
سیب، دشمن آلزایمر

روشهای بسیاری پیشنهاد شده تا روند ابتلا به بیماری کاهش یابد و شاید مفیدترین و سودمندترین این روشها، ژیم غذایی مناسب و کنترل شده برای سالمندان باشد.عامل اصلی ایجاد آلزایمر، رادیکالهای آزاد اکسید کننده هستند که با افزایش سن بیشتر تولید می شوند.اگر می خواهید جلو تولید آنها را بگیرید یا تولید آنها را به حداقل برسانید روزی دو تا سه لیوان آب سیب و یا سه تا چهار عدد سیب میل کنید. مطمئن باشید که ضرر نمی کنید.
زردچوبه، ضد آلزایمر

زردچوبه در درمان و پیشگیری از بیماری آلزایمر مؤثر است .