تماشاى خشونت چگونه بر رفتار اجتماعى اثر مى‌کند؟
نویسنده:فرحناز حیدرى نظر مطلق
منبع:روزنامه رسالت
اگرچه برخى از روانشناسان در مورد حدود تاثیرى که تلویزیون و سینما عملا بر رفتار افراد مى‌گذارند بحث و پرسش دارند، در بیشتر مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند که تماشاى خشونت بر پرخاشگرى در روابط بین اشخاص بخصوص در کودکان کم سال مى‌افزاید. تماشاى فیلم پرخشونت از این راهها بر رفتار پرخاشگرانه اثر مى‌گذارد:
1- با آموزاندن سبک‌هاى پرخاشگرانه کردار دیدیم که کودکان دقیقا رفتار سرمشق‌هاى پرخاشگر را تقلید مى‌کنند، مواردى از کودکان کم سال یا نوجوانان گزارش شده که عمل خشونت‌آمیزى را که قبلا در تلویزیون دیده بودند عینا تقلید کرده‌اند. در یک مورد والدین قربانى خشونت، عملا از شبکه تلویزیونى به دادگاه شکایت بردند و ادعا کردند که برنامه‌اى که در ساعات تماشاى تلویزیون توسط کودکان نشان داده شده مسئول حمله سختى به دختر نه ساله آنها بوده است. سه نوجوان مسئول این خشونت، قبول کردند که عینا از روى روش حمله‌اى که در برنامه دیده بودند تقلید کرده‌اند. جنایتکاران بزرگسال نیز با اتخاذ برخى از روشهاى بدیع نشان داده شده در تلویزیون بر مهارت خود افزوده‌اند (هندریک، 1977.) اداره‌هاى پلیس گزارش مى‌دهند که تعدادى از جنایات همراه با خشونت نتیجه تقلید افراد از نمایش‌هاى تلویزیونى بوده است (مانکیویچ Mankiewicz، سوردلف Swerdlow، 1977.)
2- با افزایش خیزش وقتى کودکان برنامه‌هاى خشونت‌بار تلویزیونى را تماشا کردند از لحاظ هیجانى بسیار بیش از مواقعى برانگیخته شدند که برنامه‌هاى بى‌خشونت را مى‌دیدند.
3- با زدودن حساسیت افراد به خشونت، کودکان کم سال با تماشاى خشونت خیزش هیجانى مى‌یابند، اما واکنش‌هاى فیزیولوژیک آنها با تماشاى مکرر کاهش مى‌یابد. وقتى به پسران پنج تا دوازده ساله یک مسابقه خشن مشت‌زنى نشان داده شد، کودکانى که خیلى تلویزیون تماشا مى‌کردند (بیش از چهل ساعت در هفته) نسبت به کودکانى که کم تماشا مى‌کردند (به طور متوسط 4 ساعت در هفته)خیزش کمترى نشان دادند. مطالعات دیگر نشان مى‌دهند که از راه نمایشنامه‌هاى تلویزیونى ناظر خشونت بودن پاسخدهى هیجانى نسبت به پرخاشگرى در زندگى واقعى را که در فیلم‌هاى خبرى وجود دارد هم در کودکان و هم در بزرگسالان کاهش مى‌دهد (تامس Thoms و دیگران 1977.) احتمال دارد که کندى هیجانى حاصل از تماشاى مداوم خشونت در فیلم (مستند یا غیر آن) بر قابلیت در همدردى با کسى که در زندگى واقعى به بلاى خشونت گرفتار شده اثر بگذارد و آمادگى ما را براى کمک به او کم کند.
4- با کاهش مهارها بر رفتار پرخاشگرانه. بیشتر ما تکانه‌هاى پرخاشگرانه خود را کنترل مى‌کنیم. اگرچه ممکن است خشمگین باشیم و دلمان بخواهد به کسى که خشممان را برانگیخته یا تحریکمان کرده آسیب برسانیم، مهارهاى متعدد مانع ما در این کار مى‌شود، از جمله رنج احساس گناه، ترس از انتقام و اینکه دیگران بر عمل ما صحه نگذارند. آزمایش نشان مى‌دهد که تماشاى فرد دیگرى که رفتار پرخاشگرانه دارد این مهارها را ناتوان مى‌کند (دوب Doob و وود، 1972 و دینر Diener، 1976.) وقتى مى‌بینیم دیگران بر‌اثر ناگوارى پرخاشگرى مى‌کنند، استعدادمان براى بیان مخاصمت بیشتر مى‌شود.
5- بر صفحه تلویزیون یا پرده سینما تعارض‌هاى بین اشخاص بیشتر اوقات با پرخاشگرى بدنى حل و فصل مى‌شود تا با وسایل دیگر. قهرمانان (مرد و حتى زن) بیشتر کشتارها را انجام مى‌دهند. تماشاى چیره شدن “آدم خوب، بر آدم بد” از راه اعمال خشونت این رفتار را نه فقط قابل قبول بلکه از لحاظ اخلاقى موجه جلوه مى‌دهد. بسیارى از ما در مى‌یابیم که آنچه در فیلم سینمایى یا تلویزیونى مى‌گذرد فقط اندکى به آنچه در جریان واقعى مى‌گذرد شباهت دارد اما کودکان به اندازه ما فرهیخته نیستند و حتى بزرگسالان ممکن است با آنچه در تلویزیون مى‌بینند،نظرشان درباره جهان دگرگون گردد.
اگرچه به نظر مى‌آید که تماشاى خشونت تلویزیون رفتار پرخاشگرانه را از راه برخى از مکانیسم‌هاى پیش گفته افزایش مى‌دهد، شاید اثر آن بر کودکان مختلف متفاوت باشد، کودکى که در ابتدا خیلى پرخاشگر است ممکن است حتى عنان گسیخته‌تر شود. در اثر تماشاى خشونت شکل‌هاى تازه‌اى از رفتار پرخاشگرانه را فرا گیرد. کودکى که توسط والدین و همسالان بابت تقلید از اعمال خشن تلویزیونى کیفر ببیند، آمادگى مى‌یابد تا از پرخاشگرى‌اش کاسته شود. اما رفتارى که در یک محیط منع شده است ممکن است در محیط دیگرى که ترس از کیفر کمتر است بروز کند، چون معلوم شده برنامه‌هایى که گرایش مثبت و رفتار همکارانه را تصویر مى‌کنند از پرخاشگرى در روابط میان مردم مى‌کاهد. موسسات تلویزیونى مى‌توانند کارى در خدمت به مردم انجام دهند، به این ترتیب که از قهرمانان مرد و زنى که با آرامش و متانت و با شیوه‌اى غیرخشن بر موانع غلبه مى‌کنند بیشتر در برنامه‌هاى خود بگنجانند.
نظر شما