نویسنده:ملیحه تراب پور
منبع:روزنامه قدس
هنگامی که مسؤولان آموزشی مدارس صحبت از آمادگی بچه ها در خصوص رفتن به دوره پیش دبستانی می کنند، منظورشان این است که آیا آنها دارای مهارتها و دانستنیهای خاصی که به موفقیتشان در امر تحصیل کمک می کند، هستند یا خیر؟ برخی از این مهارتها عبارتند از: شمارش اعداد، تشخیص حروف و صداها و توانایی شرکت در گروههای کوچک و همسن و سال. با این حال برای اینکه مهارتهای پیش از رفتن به مهدکودک را در کودکتان تقویت کنید، انجام فعالیتهای زیر را به شما توصیه می کنیم:
قصه گویی و کشف کلمات تازه

کودکتان گاهی دوست دارد حتی یک داستان را بارها و بارها برایش تعریف کنید، بنابراین بکوشید هر بار که برایش قصه می گویید یا داستان می خوانید از کلمات جدید و در عین حال قابل فهم استفاده و تصویر جدیدی در ذهنش ایجاد کنید. از او بخواهید داستان مورد علاقه اش را برایتان بازگو کند، حتی اگر آنطور که باید کلماتش را نداند. حروف الفبا را به صورت شعر و آواز با او تمرین کنید موقع تمرین هر از چندگاهی حروف را جا بیندازید تا ببینید او متوجه می شود یا نه؟ حروف مختلف را با صدا تلفظ و کلماتی را که با آنها شروع می شوند برایش ادا کنید. وقتی با او برای خرید به مغازه یا فروشگاهی می روید از او بخواهید حروف مختلف کلمات و علایم روی اجناس را در فروشگاه به شما نشان دهد.
چیزها را نامگذاری کنید

از طریق بازی «نامگذاری اشیا» به او کمک کنید تا یاد بگیرد چگونه چیزهای مختلف را توصیف کند، اینکه آنها چه شکلی هستند، به چه کاری می آیند و نامشان چیست؟ به طور مثال، از کودکتان بپرسید:«اون چیه که گرده و می تونی به زمین بزنیش و باهش بازی کنی؟» (جواب مسلماً توپ است) یا «اون چیه که چهار تا پا داره با یه دماغ دراز و گوشهای بزرگ و آویزون» (بله، جواب فیل است).
* شمارش اعداد را جزو فعالیتهای هر روزه او قرار دهید
* موقع خرید در فروشگاه از او درباره تعداد اجناسی که داخل چرخ دستی گذاشته اید بپرسید و اینکه اگر یک چیز دیگر به آنها اضافه یا دو تا کم کنید تعدادشان چقدر می شود؟ یا از او بخواهید تعداد ماشینهای سفیدی را که در طول مسیر رفتن به منزل طی می کنید، بشمارد. همچنین حتماً کتابهایی در رابطه با اعداد و نحوه شمارش آنها برایش تهیه کرده، بخوانید.
هر کشوری قوانین و مقررات خاص خودش را در خصوص سن کودکان برای رفتن به مهدکودک و مدرسه دارد. حداقل سنی که کودکان، تقریباً در تمام کشورها مهدکودک را آغاز می کنند پنج سالگی است. با این حال برخی از کشورها قوانین خاص و محدودی دارند. اگر چه بعضی ازکودکان تا سن شش سالگی قادر به رفتن به دوره آمادگی یا مدرسه نیستند و این به دلیل وجود تاریخ تولد آنها در شش ماهه دوم سال است. گاهی کودکان در سن چهار سالگی کم کم آماده رفتن به مهدکودک می شوند، در این زمان شما نیز به عنوان والدین کودک لازم است با آموزش و پرورش ناحیه یا یکی از مدارس ابتدایی محل سکونت خود تماس گرفته و راجع به نحوه ثبت نام کودک و مراحل مرتبط با آن اطلاعاتی کسب کنید. آنها نیز به طور قطع اطلاعاتی از قبیل مدارک ثبت نام، نوع سیستم آموزشی و روشهای تربیتی مهدکودک مورد نظر و انواع مهارتها و فعالیتهای آموزشی در اختیار شما قرار خواهند داد.
سنجشهای مهارتهای زندگی در کودکان

مهارتهای زیادی وجود دارند که سطح آمادگی کودک را افزایش می دهند. بیشتر این مهارتها به مرور زمان و به طور طبیعی در کودک رشد می کنند، اما برخی هم هستند که آموختنی بوده و باید آنها را کسب کرد. بنابراین اگر شما نسبت به انواع مهارتهایی که کودکتان قبل از رفتن به مدرسه باید کسب کند، آگاهی کافی داشته باشید بهتر می توانید در این خصوص به او کمک کنید و راهنما و یاور او در طول تحصیل باشید و این زمانی بیشترین تأثیر را خواهد داشت که کودک از رفتن به مهدکودک یا پیش دبستانی در موعد مقرر قانونی سرباز زدند. از آن جا که هدف تمامی مدارس این است که دانش آموزانشان در امر آموزش و تحصیل موفق باشند، شما نیز به عنوان مربیان اولیه کودک سهم عظیمی در این رابطه دارید. بنابراین، به منظور تشخیص میزان آمادگی کودکتان سؤالها زیر را از خود بپرسید:
* آیا کودک من:

- اشیا و چیزهای مختلف موجود در پیرامونش را می شناسد؟
- قادر به درک چیزهایی که دیگران می گویند، هست؟
- وقتی حرف می زند، دیگران نیز حرفهای او را می فهمند؟
- قادر به انجام کارهای مربوط به خودش از قبیل غذا خوردن، لباس پوشیدن و غیره هست؟
- خونگرم است و از بودن در جمع دیگران لذت می برد؟
- قادر است فعالیتی را به مدت 15 دقیقه یا بیشتر انجام دهد؟
- از حرفها و راهنماییهای دیگران پیروی می کند؟
- قادر به انجام فعالیتهای جسمانی مختلف مثل قیچی کردن یک تکه پارچه یا راندن سه چرخه هست؟
روشهای تقویت مهارتها

اکنون به برخی از مهارتهایی که کودکان باید قبل از پاگذاشتن به محیط مهدکودک کسب کنند، اشاره کرده و روشهایی برای تقویت آنها ارائه می دهیم.
* مهارت: تشخیص اشیای مختلف و اینکه آنها چه هستند و به چه منظوری استفاده می شوند؟

* روش تقویت: با کودکتان درمورد اشیای مختلف صحبت کنید و بگویید آنها چه شکلی هستند، چه بو، مزه یا صدایی دارند؟ (پرتغال یک میوه گرد و نارنجی و خوشمزه است)
در محیط خانه و بیرون به طور مرتب به چیزهایی که برای کودک آشنا هستند، اشاره کنید. (می دانی که ما همیشه وقتی به چراغ قرمز می رسیم باید توقف کنیم)
* مهارت: افزایش درک زبانی و مهارتهای گفتاری

* روش تقویت: از کودکتان بخواهید داستانی را که قبلاً برایش تعریف کرده اید، برایتان بگوید یا اتفاقاتی را که در آن افتاده مرور کند. (یادته توی داستان بزبز قندی برای حبه انگور چه اتفاقی افتاد؟)
به او اجازه دهید با دیگران تلفنی صحبت کند، این کار به تقویت مهارتهای گفتاری او بسیار کمک خواهد کرد. (به عمه جون بگو دیروز که رفتین پارک خوش گذشت؟)
* مهارت: انجام فعالیتهای مستقل و خودمحور

روش تقویت: تا حد امکان بگذارید خودش لباس بپوشد، غذا بخورد و به توالت برود، فقط در صورت نیاز کمکش کنید.
به منظور افزایش مهارتهای خود استقلالی کودک، چندین انتخاب پیش رویش بگذارید تا به میل خود یکی را برگزیند.
هر روز انجام یک یا دو کار از کارهای خانه را به او محول کنید. مثل کمک در چیدن میز غذا یا مرتب کردن وسایل و جمع و جور کردن اتاق
* مهارت: پیروی از راهنماییهای دیگران و توانایی کنار آمدن با آنها

روش تقویت: فرصتهایی در اختیارش قرار دهید تا با کودکان دیگر در گروههای کوچک چند نفره بازی کند.
*مهارت: افزایش کنترل و مهارتهای حرکتی

* روش تقویت: به این منظور تمرینهای مختلفی مانند برداشتن وسایل مختلف، بردن ظرفهای غذا به آشپزخانه، استفاده از مداد شمعی، باز و بسته کردن شیر آب و باز کردن در به او بدهید.
او را به انجام فعالیتهای جسمانی مثل دویدن، پریدن و بالا و پایین رفتن از پله ها تشویق کنید. اگر احساس کردید وقتش رسیده که کودکتان به مهد برود، ابتدا با او درباره محیط مهدکودک و حال و هوای آن و اینکه چه چیزهایی آن جا یاد می گیرد، صحبت کنید تا کم کم آمادگی مواجهه با محیط جدید، مربی و کودکان دیگر را کسب کند. کودکان با سرعتهای متفاوتی رشد می کنند و به بلوغ می رسند، بنابراین اگر کودک شما امروز قادر به انجام کار خاصی نباشد دلیل بر آن نیست که ماه آینده نیز نخواهد توانست آن را انجام دهد. درست است که مهارتهای کسب آمادگی برای رفتن به مهدکودک، کلیدهای راهنمایی برای والدین محسوب می شوند، اما این بدان معنا نیست که کودک حتماً باید قبل از شروع مهدکودک آنها را کسب کند و اگر کودکی برخی از این مهارتها را کسب نکرده باشد یا در زمینه خاصی توانایی لازم را نداشته باشد، نمی توان گفت که او آمادگی رفتن به مهدکودک را ندارد. زیرا کودکان نیز درست مثل بزرگسالان دارای تواناییها و سطوح مهارتی متفاوت هستند. به عنوان مثال؛ اگر کودکی در سن پنج سالگی حروف الفبا را بلد نباشد یا نتواند مداد را به درستی در دستش بگیرد، این ناتوانی احتمالاً ناشی از آن است که او به حمایت بیشتری نیاز دارد تا تواناییهایش را بهبود بخشد.
نکته قابل توجه آن است که شما به عنوان والدین کودک باید در زمینه کسب مهارتها و فعالیتهای مختلف بیشتر با او کار کنید و اگر کودکتان در انجام برخی از کارها با مشکل مواجه است، در حالی که سایر کودکان همسالش به راحتی آنها را انجام می دهند، لازم است صحبتی در این خصوص با پزشک مخصوص کودکان داشته باشید و به منظور تشخیص بهتر میزان آمادگی کودک برای رفتن به مهد به مراکزی که کار تعیین سطح آمادگی کودکان را به عهده دارند، مراجعه کنید.