منبع:روزنامه کیهان
تعطیلات نوروز در پیش است و خانواده ها کماکان خود را برای استقبال بهار و انجام دید و بازدیدها آماده می کنند. اکثر ما بعد از تعطیلات نسبتاً طولانی نوروزی از وضعیت جسمانی خود و گهگاه ناراحتی هایی که بر اثر بدخوری پیدا می کنیم، ناراضی و دلخور هستیم. رعایت اصول تغذیه و شیوه های صحیح تهیه غذا در ایام تعطیلات سوژه اصلی ما برای انجام مصاحبه با دکتر کشاورز استاد و مدیر گروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد.
دکتر سیدعلی کشاورز در پاسخ به نخستین سوال ما مبنی بر اینکه در طول تعطیلات عید الگوی رفتاری بیشتر مردم تغییر می کند و کار روزانه جای خود را به استراحت، دید و بازدید و شب زنده داری می دهد، آیا اصولا لازم است که رژیم غذایی خاص از سوی هموطنان رعایت شود؟
- بله! در هر شرایطی باید تعادل تغذیه ای را رعایت کنیم، باید اشاره کنم که مواد خوراکی براساس ارزش غذایی به 4 دسته تقسیم می شوند، اگر ما بخواهیم نیازهای بدن خود را مرتفع کنیم، ایده آل آن است که در هر وعده غذایی حداقل سه ماده غذایی از گروه های چهارگانه را در برنامه غذایی خود بگنجانیم
این گروه های غذایی کدامند؟

-گروه اول شامل: نان، برنج، سیب زمینی و به طور کلی غلات است که ترکیب عمده اینها، نشاسته است و البته همه آنها مقداری پروتئین و ویتامین و املاح دارند.
گروه دوم شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و به طور کلی لبنیات که منبع پروتئین کلسیم دار محسوب می شود. متهسفانه ، مصرف لبنیات در کشور ما بسیار اندک است آمارها حاکی از آن است که 80درصد خانم های ایرانی از 35 سالگی مشکلات استخوانی پیدا می کنند علتش همین مصرف اندک لبنیات است.
معمولا به طور روزانه خانم ها باید 3 واحد لبنیات و آقایان 2 واحد لبنیات مصرف کنند تا نیاز ضروری بدنشان تهمین شود، هر واحد لبنیات شامل یک لیوان شیر یا به اندازه یک قوطی کبریت پنیر که حدود 30 تا 45 گرم می شود و یا دو پیاله ماست که به اندازه یک لیوان سرخالی است.
گروه سوم مواد غذایی ماهی، مرغ، گوشت قرمز، حبوبات و تخم مرغ را شامل می شود که منبع غذایی پروتئینی آهن دار را تشکیل می دهند.
و گروه چهارم مواد غذایی شامل سبزی ها و میوه ها یا منبع ویتامین و عناصر نمکهای معدنی، الیاف، فیبرها و رنگدانه هاست.
بنابراین اگر ما می خواهیم رویه درست غذایی را در پیش بگیریم باید هر روز یکی از گروه های چهارگانه غذایی را مصرف کنیم.
بپردازیم به سوال اصلی در تعطیلات نوروزی رعایت چه نوعی رژیم غذایی را توصیه می کنید؟

به طور طبیعی در ایام عید دید و بازدیدها و مهمانی ها بیشتر از سایر روزها انجام می شود در این دید و بازدیدها غذا مفصل تدارک دیده می شود به خصوص با توجه به فرهنگ ما ایرانیها که تدارک مفصل به منزله احترام به میهمان تلقی می شود مثلاً در روزهای عادی مهمانی ها به یک روز خاص مثلاً جمعه منحصر می شود ولی در ایام نوروز هر روز مهمانی است، هر روز دید و بازدید و شب زنده داری برقرار است، در چنین اوضاعی توجه به چند نکته ضروری است، در وهله اول باید سعی کنیم سالاد بدون سس و همراه آب لیمو و نیز سبزی خوردن حتماً در سفره های رنگارنگ ما جایی داشته باشند.
نکته مهم دیگر که متهسفانه کمتر به آن توجه می شود استفاده از سبزی های آب پز مثل کدو، بادمجان، لوبیا سبز، نخود فرنگی، قارچ، کرفس و کلم است.
سبزی های آب پز اگر در کنار بشقاب ما وجود داشته باشد و سهمی از معده ما را به خود اختصاص دهد، ولع ما به خوردن غذاهای دیگر کم می شود، باید سعی کنیم غذاها را خیلی پرچرب و پرسس تدارک نبینیم، خانم های با سلیقه ایرانی می توانند غذاها را به صورت فرپز، بخارپز و یا کباب به سیخ تهیه کنند و در مورد کباب، گوشت کمتر کوبیده شده باشد، بهتر است. نکته مهم اینکه از غذای سرخ کرده کمتر استفاده شود. معمولا در ایام عید نوروز دید و بازدیدها زیاد است و غذای زیادی در این مجالس تناول می شود و پس از فراغت از غذا خوردن هم صرف آجیل و شیرینی امری عادی است، خوب است یک برنامه فعالیت بدنی روزانه را به طور منظم برای خودمان پیش بینی کنیم، پیاده روی مثال خوبی است، در غیر این صورت غذا که هر روز در مهمانی ها به اندازه زیاد مصرف می شود، اگر قرار باشد در کنار غذا، آجیل و شیرینی هم مصرف شود، تحرک هم کمتر از سابق باشد خوب طبیعی است که در مدت این تعطیلات دو سه هفته ای، 5 تا 6 کیلوگرم اضافه وزن گریبان ما را بگیرد.
¤ علاوه بر رعایت رژیم غذایی خاص و گنجاندن فعالیت بدنی روزانه آیا امساک غذایی خاصی را هم به عزیزان توصیه می کنید

بله- توصیه می شود در دید و بازدیدها حتی الامکان میوه مصرف شود، و در میان میوه ها خیار مثال خوبی است که جزو سبزی میوه هاست، زیرا مقدار انرژی آن که جذب می شود تقریباً برابر است با مقدار انرژی که هضم می شود یعنی این میوه سبزی، عملاً خاصیت چاق کنندگی ندارد، بعد از آن، سیب میوه بسیار خوبی است و به هر حال تا جایی که می شود بهتر است از میوه ها و سبزیجات استفاده شود و در کنار آن مصرف آجیل شامل پسته و تخمه کاهش یابد، یعنی که ننشینیم ساعتها پای تلویزیون و وقت خود را به تخمه شکاندن و خوردن آجیل سپری کنیم.
¤ در مورد آجیل، انواع مختلفی وجود دارد، آجیل شور، شیرین، شما به عنوان یک متخصص تغذیه مصرف کدام نوع را توصیه می کنید؟

سؤال خوبی است، عموماً آجیل هایی که بو داده و یا شور هستند از تنقلاتی تشکیل می شود که مانده و کهنه هستند بنابراین بهتر است حتی الامکان از آجیل های خام استفاده شود در مورد آجیل شور، همین نمک سود کردن باعث چاقی می شود و افرادی را که دچار فشارخون هستند، مشکل دار می کند حتی اگر فرد فشار خون هم ندارد به عنوان یک کار احتیاطی و پیش گیری بهتر است هموطنان آجیل شور مصرف نکنند.همه می دانیم که مصرف مغز گردو مفید است، چون چربی آن چربی مفیدی است اما سؤال این است که چه مقدار باید مصرف کرد؟ آیا مصرف گردو همراه پنیر صبحانه مفید است؟ جواب مثبت است اما به شرطی که 10 تا 20 گرم باشد (آنگاه روی چربی خون اثر مفید دارد) نه اینکه فکر کنیم یک پیاله 100 گرمی مغز گردو مصرف کنیم در این صورت نه تنها چربی گردو مفید نیست که مضر هم هست.
¤ آقای دکتر آیا اصولاً آجیل و شیرینی ارزش غذایی دارد؟

- ببینید، هر خوردنی ارزش غذایی دارد ولی ارزش غذایی به معنای سلامت تغذیه ای شاید نداشته باشد، مصرف آجیل به مقدار کم بد نیست چون چربی اقلام آجیل مایع است به شرط آنکه آجیل مانده نباشد، آجیل اگر مانده باشد بوی خاک می دهد در چنین وضعیتی خطر رشد قارچ «آسپرژیلوس فلاووس» بر روی آن زیاد است، این قارچ ، سمی تولید می کند به نام «آفلا توکسین» که بسیار سرطان زاست، پس توصیه می شود آجیل مانده و کهنه مصرف نکنیم، آجیل را اصولاً به همین دلیل کم بخوریم حتی آجیلی که ظاهری آراسته داشته باشد ممکن است کهنه باشد و فقط شسته شده باشد و یا ظاهر آن بزک شده باشد، بنابراین آجیل ضمن اینکه چاق کنندگی بالایی دارد این خطرات هم در موردش صدق می کند.
¤ و در مورد شیرینی.

شیرینی ارزش غذایی دارد، اما چاق کننده بالقوه است، چربی شیرینی، چربی خون را بالا می برد، قند آن چربی خون را بالا می برد، رنگهای شیرینی هم مضر است.
¤ یعنی مصرف شیرینی را توصیه نمی کنید

- ببینید خود من شیرینی استفاده می کنم ولی شیرینی منزل را از مغازه ای تهیه می کنم که برای پختن شیرینی از قالبهای بسیار ریزی استفاده می کنند، شیرینی در حد یک تا دو گرم، این شیرینی مناسب تغذیه است، حتی اگر پنج شش عدد مصرف شود، کالری آن بیشتر از یک شکلات 5 گرمی کاکائوی نیست یا حتی 10 عدد آن کالری یک عدد قطاب یا باقلوای یزدی را ندارد.بنابراین حتی اگر به تعداد استفاده شود با توجه به اینکه افراد در مهمانی ها بالاخره رعایت بعضی مسائل را می کنند، باعث چاقی نمی شود، مصرف این شیرین هم کام آدم را در عید شیرین می کند هم باعث چاقی نمی شود.
¤ آقای دکتر تعطیلات نوروز فرصت مناسبی برای مسافرت است بسیاری از هموطنان در این روزها به اتفاق خانواده سفر می کنند چه توصیه های غذایی را به این هموطنان می کنید تا در طول سفر دچار مشکل نشوند

اگر در طول سفر غذا زیاد مصرف شود خب طبیعی است این آدم اگر پشت فرمان ماشین بنشیند خوابش می برد بنابراین در طول سفر حتی الامکان غذا باید سبک و ساده مصرف شود. مثلاً نان و پنیر و سبزی در عین اینکه ساده و سبک است یک وعده غذایی کامل و مفید محسوب می شود تا اینکه غذای سنگین بخوری و پشت فرمان خوابت ببرد و در این ایام شاد و مفرح خدای ناکرده حوادث ناخوشایندی اتفاق بیفتد.