داستان آلودگی هوای تهران آنقدر کهنه شده که در هزارتوی مشغله های فکری مردم پایتخت، اهمیت خود را از دست داده است، و دیگر نه تنها کسی منتظر هوای سالم نیست، بلکه حتی از کنار هوای آلوده هم بی تفاوت عبورمی کنند.
این جریان شاید ساده به نظر برسد اما واقعیت این است که بی تفاوتی مردم و به تبع آن مسئولان به قیمت سنگین جان و سلامتی شهروندان تمام می شود.
ذرات ریز معلق، منواکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد و... تنها بخش از گازهای سمی است که هر روز خوانده و ناخوانده در اعماق ریه های مردم جاخوش می کند و برایش فرقی نمی کند که قربانی کیست و چند سال دارد، کودک است یا پیر، سالم است یا بیمار، تهرانی است یا شهرستانی بالا شهری است یا پائین شهری. به واقع مسئله آلودگی هوا و راهکارهای مدیریت آن بی هیچ تعارفی مورد غفلت مردم و مسئولان است. مردم از این جهت، که هر روز با وجود آن که می دانند مواد سمی که تنفس می کنند، تولید اتومبیل های خودشان است باز از وسایل نقلیه شخصی استفاده می کنند و مسئولان از آن جهت که تا آژیر قرمز آلودگی هوای هشدار و اضطرار به صدا در نیاید، توجه ای به این مسئله ندارند و اگر هم توجه می کنند تنها به راه حل های مقطعی و موضعی و حتی مضحک و خنده دار روی می آورند. ولی سوال اینجاست که مگر مشکل آلودگی هوا، یک شبه به وجود آمده که یک شبه حل شود؟ به واقع راه حل چیست؟ مگر دهلی و مکزیکوسیتی چه کرده اند که به این مشکل فائق آمدند و توانستند کیفیت هوایشان را تا حد مطلوب کاهش دهند. واقعیت این است که ما برای مدیریت آلودگی هوا، کمبود قانون و مقررات نداریم. گرچه ممکن است قوانین ما نیاز به روز آمد شدن و استفاده از تجارب موفق جهانی داشته باشد. اما آنچه ابزار قانونی برای مدیریت آلودگی هوا است دارای پشتوانه ای قوی است.
به گزارش ایلنا به نظر می رسد آنچه حلقه گم شده این کلاف تودرتوست، برنامه ریزی است، به یاد داشته باشیم که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی خود اعلام کرده بود که 75% برنامه چهارم توسعه عملی نشده است و برنامه جامع کاهش آلودگی هوا یکی از اجزا این برنامه بوده که موجب غفلت واقع شده است. هنگامی که ما شورای عالی محیط زیست را با آن قدرت که یکی از وظایف عمده آن نظارت در برنامه جامع کاهش آلودگی هوا است، منحل می کنیم و جایگاه آن را به یک کمیسیون در دولت تقلیل می دهیم، چگونه انتظار داریم قوانین و مقررات در این زمینه به خوبی اجرا شود. در درجه بعد کمیته اجرایی بررسی آلودگی هوا که وظیفه آن پیگیری و نظارت به حسن انجام برنامه جامع آلودگی هوا است و بایستی هر دو هفته یک بار تشکیل شود، تنها هنگامی که وضعیت هوا بحرانی است تشکیل جلسه می دهد و در آن هنگام هم نماینده یک وزارت خانه که نقش اساسی دارد مانند وزارت بهداشت هفته ها غایب بزرگ این جلسه است. باز هم جای شکرش باقی است که وضعیت هوای تهران هشداری و اضطراری است و بحرانی نمی شود. واقعا چه کسی مسئول این کم کاریست، چرا دستگاه های نظارتی بی تفاوت از کنار این کم کاری می گذرند، این که مسئله سیاسی و امنیتی نیست، این مسئله، مقوله ای است که مستقیما با جان مردم در ارتباط است. و یک مقوله کاملا شفاف و روشن و کارشناسی است.
بی گمان راه حل آن است که دستگاه های اجرایی و مسئول مسئله آلودگی هوا از وضعیت انفعالی به وضعیتی پویا برسند. و به جای اینکه به مسئله آلودگی هوای تهران به عنوان یک «رخداد» نگاه شود به آن عنوان یک «رویکرد» نگرش شود.
به عقیده کارشناسان اگر به آلودگی هوای تهران به عنوان یک رویکرد نگریسته شود نزدیک به 7 محورباید مورد توجه قرار گیرد. 7 محوری که نگاه رویکردی دارد و نه رخدادی. بحث خودروهای جدید چه بنزینی و چه دیزلی، بحث خودروهای مستعمل، حمل و نقل عمومی، سوخت از صرفه جوی تا استاندارد، معاینه فنی و مدیریت ترافیک و رعایت قوانین و مقررات، و بحث آموزش 7محوربا نگاه رویکردی است که برای مدیریت آلودگی هوا مورد بررسی قرارگیرد. این 7 محور اساس طرح جامع آلودگی هوا تهران هستند که متاسفانه علی رغم تلاش کارشناسان و در زمان هایی نه چندان دور به دست فراموشی سپرده شد. اگر ما امروز در تهران آلودگی هوا نداشته باشیم اصلا منطقی نیست. کجای دنیا بدون برنامه ریزی آلودگی کم می شود؟ کجای دنیا بدون انجام محورهای یک برنامه جامع می توان به وضعیت مطلوب در آلودگی هوا رسید؟ چرا اطلاعات در مورد خسارات ها و تلفات آلودگی هوا در اختیار مردم قرار نمی گیرد؟ مگر خود این مردم این آلودگی هوا را تولید نکرده اند. مردم در بحث آلودگی هوا مشارکت نمی کنند چون مردم به خوبی اطلاع رسانی نمی شوند، چون نگرش و رفتار مثبت در این زمینه ندارند. جای خالی صدا و سیما در این میان به خوبی به عنوان یک رسانه ملی و فرهنگ سازی به خوبی احساس می شود. امروز همه به دنبال مقصرند، درحالی که همه مقصراند. چون براساس قانون همه الزام به رعایت مقررات زیست محیطی و حفظ محیط زیست دارند. هیچ کس مجاز به تخریب محیط زیست نیست. باید الزام و اعتقاد به رعایت قانون به وجود بیاید. نه تنها در تصمیم گیرندگان، بلکه حتی در مردم. به نظر می رسد با این دیدگاه فرافکنانه و بخشی نگر هیچ گاه نمی توانیم، مسئله آلودگی هوای تهران را حل کنیم. برای مثال در بحث خارج کردن خودروهای فرسوده براساس قانون، این وظیفه به سازمان حفاظت محیط زیست محول شده پس چرا وزارت کشور متولی این کار است. مسلم است که دیدگاه سازمان حفاظت محیط زیست با وزارت کشور متفاوت است. با وجود اینکه همه دستگاه ها گمان می کنند که در رابطه با برنامه جامع کاهش آلودگی هوا به وظایف خود عمل کرده اند اما هیچکدام از این سازمان ها پاسخگو نیستند. چه کسی باید پاسخگوی اجرائی نشدن برنامه جامع کاهش آلودگی هوا باشد. این مسئله هنوز به درستی مشخص نیست. به گزارش خبرنگار ایلنا، امروز روز هوای پاک است در حالی که هوای تهران پاک نیست، سمینار و همایش برگزار می شود اما این مراسم های همه چیز دارد جز فایده. دراین همایش تنها حرف زده می شودولی از عمل خبری نیست. هرکس دیگری را متهم به کم کاری می کند. ولی براستی یک عامل باعث آلودگی هوای تهران نیست و سیاستی برای مبارزه با آلودگی هوای تهران موثر است که ترکیبی از ابزارهای بازار و مقررات را به کار گیرد و گرنه شهروندان دلیلی برای همیاری با این سیاستهای ندارند و بدون این همیاری این سیاستها محکوم به شکست هستند.

منبع: / روزنامه / مردم سالاری ۱۳۸۹/۱۰/۳۰