🏜 شهرسوخته، یکی از برجسته‌ترین تمدن‌های باستانی در ناحیه رود هیرمند و دریاچه هامون، هم‌دوره با تمدن‌های جیرفت، بن‌پور و شهداد است. این تمدن با قدمتی حدود ۵ هزار سال، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین تمدن‌های دوران باستان، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
 

🛠 نام «شهرسوخته» به دلیل وجود خاکستر انبوه از کوره‌های صنعتی در این منطقه انتخاب شده است. این خاکستر به خاطر فعالیت‌های صنعتی گسترده در شهر انباشته شده بود. برخلاف نامش، شهرسوخته تمدنی صلح‌طلب و با مردمی باهوش و متخصص بود. شواهد نشان می‌دهد که این تمدن هیچ‌گونه آثار جنگ یا آتش‌سوزی ندارد و همبستگی و تخصص بالای ساکنان آن، به ویژه در صنعت و کشاورزی، مشهود است. این تمدن به پایان رسید به دلیل تغییر مسیر رود هیرمند و مهاجرت مردم، که اطلاعات دقیقی از نژاد آنها در دسترس نیست.
 

🌳 در گذشته، این تمدن که در حاشیه رود هیرمند قرار داشت، منطقه‌ای سرسبز و زیبا بود. شهرسوخته، مانند دیگر تمدن‌های باستانی مانند تمدن‌های سند و ارته، به صنعت طلا و لاجورد و کشاورزی مشغول بود. این شهر از نظر کشاورزی نیز رونق داشت و به‌ویژه به کشت محصولاتی مانند گندم و جو معروف بود.
 

🏰 معماری در تمدن‌های آراتا به طور کلی مشابه بود. خانه‌های آن‌ها دیوارهایی کوتاه و خشتی داشت که سقف‌هایشان با نی، حصیر و برگ نخل پوشیده می‌شد. ساختار خانه‌ها نشان‌دهنده‌ی تطابق با محیط زیست و بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی محلی بود.

شهرسوخته با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و صنعتی دوران باستان به شمار می‌آید و اهمیت تاریخی آن هنوز هم مورد توجه پژوهشگران و باستان‌شناسان است.